16 maja 2015 roku w Instytucie Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Chińskie konflikty polityczno-gospodarcze od upadku dynastii Qing”. Konferencja została zorganizowana przez Sekcję Chińską oraz Sekcję Polityczną Dalekowschodniego Koła Naukowego UJ i trwała od godziny 9:30 do 17:00.
Konferencję otworzył panel złożony z wystąpień ekspertów. Dr hab. Łukasz Gacek, adiunkt w Instytucie Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ wygłosił prelekcję „Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach Chiny-Rosja”. Dr Ewa Trojnar, zastępca Dyrektora ds. Dydaktyczny oraz adiunkt w IBiDW UJ, opowiedziała uczestnikom o „Zagrożeniach i pułapkach w stosunkach chińsko-tajwańskich w następstwie Porozumienia ramowego o współpracy gospodarczej (ECFA)”. W panelu otwierającym wystąpił również mgr Tobiasz Targosz, doktorant w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ, poszerzając wiedzę słuchaczy na temat „Trudnych losów diaspory chińskiej w Birmie”. Zaproszeni eksperci pełnili również funkcje moderatorów kolejnych paneli.
Drugi panel konferencji, którego moderatorem był dr hab. Łukasz Gacek, zatytułowany był Problemy polityczne Chin w pierwszej połowie XX w.. W panelu tym mogliśmy wysłuchać wystąpień trzech doktorantów. Jako pierwszy ze swoim wystąpieniem – „Walka o władzę w prowincji Hunan w początkowej fazie Rewolucji Xinhai (22-31 X 1911)” – zaprezentował się mgr Mateusz Nowikiewicz z Uniwersytetu Wrocławskiego. W swojej prezentacji prelegent zwrócił uwagę na problem walki o władzę nad Wojskowym Rządem Rewolucyjnym w prowincji Hunan w końcu 1911 roku. Przywołał sylwetki takich postaci jak Jiao Dafeng czy Tan Yankai. Prelekcja w dużej mierze skupiała się wokół specyficznego charakteru konfliktu oraz faktu, że może on być rozumiany jako modelowy przykład rewolucji lokalnej. Kolejną prelekcję, dotyczącą „Relacji tybetańsko-chińskich w okresie republiki”, wygłosił mgr Maksymilian Woch z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prelegent wprowadził słuchaczy w realia stosunków tybetańsko-chińskich poprzedzające upadek dynastii Qing i działaniami zwróconymi przeciwko wojskom chińskim. Przybliżył kwestię relacji tybetańsko-chińskich w okresie Republiki oraz przyczyny kolejnych konfliktów w rejonie Tybetu, które miały miejsce w I połowie XX wieku. Krytyczne spojrzenie na sprawę Tybetu w okresie Republiki pozwoliło poszerzyć wiedzę uczestników konferencji na jej temat oraz kontrowersje wobec sprawowania przez Chiny kontroli nad tym rejonem. Ostatnią prelekcję w drugim panelu wygłosił mgr Łukasz Czarnecki z Uniwersytetu Jagiellońskiego, a jej tytuł brzmiał „Porwanie Czang Kaj-szeka”. Mgr Czarnecki skupił się na przedstawieniu potajemnego planu porwania chińskiego przywódcy oraz, jak sam wspomina, „pełnych napięcia trzynastu dniach jakie upłynęły od porwania Czang Kaj-szeka do jego triumfalnego powrotu do stolicy Republiki Chińskiej”. Panel zakończył się dyskusją moderowaną przez dra hab. Łukasza Gacka, podczas której słuchacze mieli okazję zadać prelegentom pytania dotyczące ich wystąpień. Wśród nich znalazł się m.in. dr hab. Jakub Polit zainteresowany prelekcją mgra Mateusza Nowikiewicza.
Po przerwie kawowej rozpoczął się panel trzeci konferencji, moderowany przez dr Ewę Trojnar. W części zatytułowanej Światowe mocarstwa a ChRL pojawiły się wystąpienia mgr Antoniny Łuszczykiewicz oraz pani Igi Hetnar. Jako pierwsza swój referat pt. „Ewolucja stosunków sino-indyjskich w latach 1949-1962 w kontekście globalnych przemian polityczno-ideologicznych” zaprezentowała mgr Antonina Łuszczykiewicz z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prelegentka, poprzez analizę działań regionalnych i globalnych tendencji politycznych, scharakteryzowała pokrótce charakter relacji sino-indyjskich w początkach II połowy XX wieku. Wykorzystując pojęcia, takiej jak antykolonializm, panazjatyzm, antyimperializm podjęła próbę ich interpretacji w kontekście konfliktu sino-indyjskiego z roku 1962, który przyczynił się do pogorszenia relacji między obydwoma krajami. Jako druga zaprezentowała się pani Iga Hetnar ze swoim referatem „Edukacja w dobie Rewolucji Kulturalnej w latach 1966-1969 w świetle raportów Central Inteligence Agency”. Podjęła ona próbę scharakteryzowania pierwszych trzech lat Rewolucji Kulturalnej opierając się na dostępnych raportów CIA, które do dnia dzisiejszego nie doczekały się oficjalnego opracowania. Prelegentka przybliżyła sposób, w jaki skonstruowane zostały wspomniane raporty, jakie informacje są w nich zawarte oraz jaką mogą mieć wartość źródłową przy prowadzeniu badań dotyczących okresu Rewolucji Kulturalnej. Tak samo jak poprzedni, również i ten panel zakończył się dyskusją – prelegentki z entuzjazmem i profesjonalizmem odpowiadały na pytania padające ze strony słuchaczy.
Kolejny panel zatytułowany został: Problem granic Chin po II wojnie światowej a nad prawidłowym jego przebiegiem czuwał mgr Tobiasz Targosz. Pierwszy referat – „Spór graniczny pomiędzy Chińską Republiką Ludową i Indiami w roku 1962. Konsekwencje dla regionu i polityki międzynarodowej” – wygłoszony został przez mgr Dorotę Agatę Jaremę z Uniwersytetu Wrocławskiego. Prelekcja ta, stanowiąca doskonały ciąg dalszy wystąpienia mgr A. Łuszczykiewicz, zaznajomiła słuchaczy nie tylko z samym przebiegiem konfliktu sino-indyjskiego, ale także z politycznymi jego skutkami – zarówno o charakterze regionalnym, jak i międzynarodowym. Przywołując stanowisko ZSRR oraz państw zachodnich dotyczące omawianego konfliktu prelegentka odniosła się także do miejsca Chińskiej Republiki Ludowej oraz Indii w funkcjonującym ładzie bipolarnym. Kolejne wystąpienie wygłosił pan Roman Husarski z Uniwersytetu Jagiellońskiego. W swoim wystąpieniu – „Stosunki bliskie ‘’jak wargi i zęby’’ – problemy na granicy chińsko-północnokoreańskiej” – pan Roman zwrócił uwagę na problem północnokoreańskich emigrantów w Chinach. Rozpoczynając od nakreślenia sytuacji po utworzeniu Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej prelegent scharakteryzował zmiany w polityce ChRL, które spowodowały m.in. zaostrzenie kontroli granicznej oraz deportacjami Koreańczyków z Północy. Ostatnią prelekcję w tym panelu wygłosiła pani Barbara Russa z Uniwersytetu Jagiellońskiego, a jej tytuł brzmiał: „Chińsko-rosyjskie przepychanki o granicę”. Podkreślając, że w okresie tuż po upadku dynastii Qing oba państwa aspirowały do wzmacniania swojego znaczenia na świecie, prelegentka scharakteryzowała chińsko-rosyjskie spory terytorialne w XX w. Rozpoczynając od ery rządów Mao Zedonga, który ogłosił ZSRR „wrogiem nr 1”, aż po przejęcie władzy w Rosji przez Władimira Putina, dowiadujemy się, co każdej ze stron udaje się „ugrać”, a co traci w przeciągających się sporach. Tradycyjnie już panel został zakończony dyskusją, którą moderował mgr Targosz. Po zaspokojeniu ciekawości słuchaczy satysfakcjonującymi odpowiedziami prelegentów ogłoszona została przerwa obiadowa.
Po powrocie z pobliskiej restauracji azjatyckiej organizatorzy zdecydowali się połączyć pozostałe panele: Globalny i regionalny wymiar polityki zagranicznej Chin oraz Rola Chin w budowie nowego ładu gospodarczego z racji nieobecności jednego z referentów. Jako pierwszy zaprezentował się pan Artur Andrzejewski z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego wystąpienie nosiło tytuł: „Szanghajska Organizacja Współpracy – chiński wytrych w Azji Centralnej”. Zwracając uwagę na znaczenie organizacji dla dyplomacji w Azji Centralnej, prelegent przybliżył słuchaczom cele organizacji oraz jej dotychczasowe sukcesy. Kolejna prelegentka, mgr Katarzyna Liwosz, przybliżyła temat „Chińskiej obecności w Afryce a Unia Europejska – konflikt ideologii czy interesu?”. Opierając się na rezolucjach Parlamentu Europejskiego i oficjalnych komunikatach Brukseli dotyczących zaangażowania obu stron na kontynencie afrykańskim, pani Katarzyna nakreśliła w jakich sprawach obserwować możemy napięcia na linii Pekin-UE. Na koniec zachęciła publiczność do debaty na temat przyszłości relacji Chin i UE w kontekście Afryki, co wywołało ożywioną dyskusję również w odniesieniu do innych poruszonych zagadnień.
Wracając do omawiania wzajemnych stosunków państw azjatyckich kolejna prelegentka, pani Agnieszka Polewczyńska z Uniwersytetu Jagiellońskiego, zaprezentowała referat pt. „Starożytne królestwa a współczesne relacje chińsko-koreańskie”. Przytaczając badania przeprowadzone w ramach „Northeast Project” skupiła się na działaniach chińskich nacjonalistów przypisujących dokonania koreańskie kulturze chińskiej. Zarysowując narastające spory chińsko-koreańskie w ramach interpretacji historii prelegentka próbowała wyjaśnić, dlaczego takie działania mają miejsce. Kolejnym wystąpieniem była prelekcja „Megazapory. Chińska hydropolityka w dolinie Mekongu” pana Dominika Wilka z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prelegent wprowadził słuchaczy w problematykę konfliktu związanego z eksploatacją rzeki Mekong przez państwa regionu. Zwrócił uwagę na coraz szersze działania Chin, mające na celu jak najbardziej efektywne wykorzystanie potencjału rzeki, co wiąże się z zachwianiem ekosystemu i problemami w wietnamskiej Delcie Mekongu. Podkreślił również, że brak współpracy władz chińskich z krajami regionu oraz brak upublicznienia planowanych działań wpływają niekorzystnie na stosunki dyplomatyczno-gospodarcze w regionie. Ostatnią prelekcję wygłosił pan Aleksander Kotarski z Uniwersytetu Wrocławskiego. Nosiła ona tytuł: „Azjatycki Bank Inwestycji Infrastrukturalnych – zarzewie nowego konfliktu gospodarczego w Azji?”. Pan Kotarski zwrócił uwagę na krytykę Azjatyckiego Banku Inwestycji Infrastrukturalnych, płynącą głównie ze strony Tokio, Waszyngtonu czy Banku Światowego. Zaznaczył również, jak ważny jest fakt nieobecności na liście założycieli Banku Tajwanu czy Korei Północnej. Analizując cele i motywy powstania ABII, prelegent podkreślił budowanie przez Chiny zaprzyjaźnionego obozu politycznego, w opozycji do obecnego układu sił na świecie. Po zakończonych wystąpieniach moderatorzy oddali głos słuchaczom, którzy mogli rozwiać swoje wątpliwości czy też pogłębić wiedzę z wybranych aspektów.
Zdaniem zaangażowanych w projekt, frekwencja podczas konferencji była jak najbardziej zadowalająca i dobrze rokuje na przyszłość. Pojawiło się wielu studentów i doktorantów, ale również sporo zainteresowanych spoza społeczności akademickiej, co oznacza, że udało się zrealizować jedno z założeń spotkania, czyli aby wzbudzić ciekawość większej grupy osób kwestiami polityczno-gospodarczymi Dalekiego Wschodu. Biorąc pod uwagę wysoki poziom merytoryczny konferencji oraz dociekliwość słuchaczy, mamy nadzieję, że w kolejnych latach Dalekowschodnie Koło Naukowe UJ będzie mogło się pochwalić jeszcze większą liczbą wydarzeń naukowych i kulturalnych związanych z dyskursem sinologicznym i całą Azją oraz że przyciągną one uwagę jeszcze szerszej widowni.
Organizatorzy konferencji
